Οι αγνώμονες και ανιστόρητοι επικεφαλής του ΚΘΒΕ

Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος έδωσε στη δημοσιότητα ανακοίνωση με την οποία ενημερώνει το κοινό ότι:

«…αναλαμβάνει μια σημαντική πρωτοβουλία για τα ελληνικά δεδομένα στο χώρο του θεάτρου, με την έκδοση ενός ψηφιακού λευκώματος για έξυπνες συσκευές και υπολογιστές που θα διατίθεται δωρεάν και θα περιέχει πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό και πληροφορίες για τις παραστάσεις του ΚΘΒΕ που παρουσιάστηκαν στην Επίδαυρο και περιόδευσαν στα αρχαία θέατρα και τα θερινά φεστιβάλ της Ελλάδας, με έμφαση πάντως στις παραστάσεις του που παρουσιάστηκαν στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου…».

Οι διοικητικοί και καλλιτεχνικοί υπεύθυνοι του ΚΘΒΕ, όχι μόνον οι τωρινοί αλλά οι περισσότεροι των τελευταίων χρόνων, έχουν τελείως ξεχάσει και διαγράψει από το μυαλό τους τόσο τους σκοπούς της ιδρυτικής διακήρυξης του θεάτρου της Βόρειας Ελλάδας όσο -και το κυριότερο- την γέννηση, την ιστορία και το ρόλο τον οποίο κλήθηκε να παίξει με την ίδρυσή του το 1961.

Το ΚΘΒΕ οφείλει κυριολεκτικά την ύπαρξή του στην Καβάλα. Αυτό δεν είναι υπερβολή ούτε επαρχιώτικος κομπασμός και κομπορρημοσύνη. Είναι η αναμφισβήτητη αλήθεια την οποία αποδεικνύουν τα πραγματικά περιστατικά και οι καταγραμμένες μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της εποχής.

Το ΚΘΒΕ ιδρύθηκε στα τέλη του 1960 επί κυβερνήσεως ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή και με υπουργό Βορείου Ελλάδος τότε τον Θάσιο πολιτικό και βουλευτή Νομού Καβάλας, Αύγουστο Θεολογίτη.

Ο Θεολογίτης, συνεπαρμένος από την μεγάλη επιτυχία που γνώριζαν οι παραστάσεις αρχαίου δράματος που ήδη από το 1957 άρχισαν να παρουσιάζονται στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων και από το 1958 και στο αντίστοιχο της Θάσου, έριξε την ιδέα και πίεσε τον Καραμανλή για την ανάγκη ιδρύσεως και λειτουργίας μεγάλου κρατικού θεατρικού οργανισμού, αντίστοιχου με εκείνον του Εθνικού Θεάτρου, στην Βόρεια Ελλάδα με έδρα τη Θεσσαλονίκη που θα κάλυπτε τις ανάγκες των Βορειελλαδιτών για καλό, ποιοτικό θέατρο και ανάλογη θεατρική παιδεία.

Ο Καραμανλής επείσθη και έδωσε εντολή για την υλοποίηση αυτής της ιδέας και στην ιδρυτική διακήρυξη του νέου κρατικού θεατρικού οργανισμού που συστήθηκε στις αρχές του 1961 με διευθυντή τον σκηνοθέτη Σωκράτη Καραντινό, αναφέρονταν χαρακτηριστικά ότι θα δίνονται παραστάσεις έξι μήνες στη Θεσσολονίκη και άλλοι έξι στην επαρχία της Βόρειας Ελλάδας.

Η παρθενική παράσταση του καινούριου θεάτρου δόθηκε φυσικά στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων το Σάββατο 19 Αυγούστου 1961 με τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή και επαναλήφθηκε την επομένη μέρα, Κυριακή 20 Αυγούστου με το αρχαίο θέατρο να ξεχειλίζει από κόσμο που έσπευσε κυριολεκτικά από όλη τη Βόρεια Ελλάδα.

Με την ευκαιρία εκείνων των ιστορικών παραστάσεων ο Αύγουστος Θεολογίτης σε επιστολή του που έστειλε στον τοπικό τύπο σημείωνε χαρακτηριστικά: 

«…Το Κρατικόν Θέατρον Βορείου Ελλάδος εκυοφορήθη εις τα σπλάχνα του Συνδέσμου Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Καβάλας με κορυφαίον αγωνιστήν τον Έφορον Αρχαιοτήτων Καβάλας κ. Λαζαρίδη και τους συνεργάτες του…».

Ο Λαζαρίδης που ήταν πρόεδρος του Συνδέσμου Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Καβάλας μαζί με τον γαμπρό του γυμνασιάρχη Χαράλαμπο Λαλένη ήταν εκείνοι που ανέστησαν μετά από 2300 χρόνια το θέατρο των Φιλίππων και αναβίωσαν στον ιερό χώρο του, το 1957, τις παραστάσεις αρχαίου δράματος.

Το ΚΘΒΕ από την αρχή της λειτουργίας του προσάρμοσε την καλοκαιρινή του δουλειά με βάση την Καβάλα και τους Φιλίππους και ανέλαβε και την διοργάνωση του ομώνυμου Φεστιβάλ. Όπως ακριβώς έκανε το Εθνικό Θέατρο στην νότια Ελλάδα με το φεστιβάλ Επιδαύρου.

Τον συγκεκριμένο ρόλο του το ΚΘΒΕ τον έπαιξε σωστά για 15 και πλέον χρόνια αναδεικνύοντας τους Φιλίππους ως –ας πούμε- την Επίδαυρο του Βορρά. Αυτός άλλωστε ήταν και ο ρόλος του που προσδιοριζόταν με σαφήνεια στην ιδρυτική του διακήρυξη αλλά και στην ουσία αυτόν το ρόλο όφειλε να παίξει.

Σιγά – σιγά όμως και με την πάροδο του χρόνου, το πράγμα άρχισε να εκφυλίζεται.

Οι καλλιτεχνικοί διευθυντές που διορίζονταν και προέρχονταν κυρίως από την Αθήνα, όχι μόνον δεν είχαν καμιά συναισθηματική αναστολή με όλη αυτήν την ιστορία του ΚΘΒΕ αλλά είχε και ο καθένας τους την ματαιοδοξία και την πρεμούρα να δείξει την –όποιας καλλιτεχνικής αξίας- δουλειά του στην Επίδαυρο.

Έτσι έγραφαν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους και την ιδρυτική διακήρυξη του οργανισμού αλλά και τον πραγματικό ρόλο που οφείλει να παίξει ένα κρατικό θέατρο της Βόρειας Ελλάδας.

Αντί λοιπόν να στηρίξει και να προβάλει το γεγονός ότι στη βόρεια Ελλάδα έχουμε τους Φιλίππους (που ειρήσθω εν παρόδω είναι πλέον και στη λίστα της UNESCO) και εδώ θα δώσουμε τον αγώνα μας για να συναγωνισθούμε την Επίδαυρο και να κάνουμε το δικό μας μεγάλο Φεστιβάλ, τρέχουν οι εκάστοτε διευθυντάδες του ΚΘΒΕ όπως τα χαζοκόριτσα πίσω από τους μεγάλους σταρ, μήπως και εξασφαλίσουν κανένα Επιδαύριο «αυτόγραφο» και χεστούν στα βρακιά τους από το σουξέ.

Ενέταξαν μάλιστα τους Φιλίππους στη μακρά λίστα των γηπέδων και νταμαριών που δίνουν τις παραστάσεις τους κι έτσι προσπάθησαν να απαξιώσουν τόσο το αρχαίο θέατρο όσο και τον εξηκονταετή πλέον θεσμό του Φεστιβάλ.

Όμως το αιώνιο, ιερό μνημείο τους εκδικείται. Στέκει αγέρωχο και μεγαλειώδες στο διάβα των αιώνων, σε πείσμα της ματαιοδοξίας και του εγωισμού μικρών αχάριστων και ανιστόρητων ανθρώπων, καταλαμβάνοντας τη θέση που του αξίζει όχι μόνον στον ακριβό κατάλογο της UNESCO με τα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και στην συνείδηση του μεγάλου ελληνικού και διεθνούς κοινού.

Άλλαι μεν βουλαί της ιστορίας και της παράδοσης και άλλαι δε των υπευθύνων του ΚΘΒΕ

Για όσους δίνουν σημασία στη σημειολογία αλλά και στις απίθανες συμπτώσεις που συμβαίνουν κατά καιρούς στη ζωή μας, οι παραστάσεις του ΚΘΒΕ την Παρασκευή και το Σάββατο με την τραγωδία του Αισχύλου «Επτά επί Θήβας» στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να συνδέσουν αυτό το γεγονός με τα πρώτα χρόνια του 60χρονου πλέον ομώνυμου Φεστιβάλ.

Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος γεννήθηκε ουσιαστικά μέσα από την αδήριτη ανάγκη να υπάρχει ένας μεγάλος δημόσιος καλλιτεχνικός φορέας και στη Βόρεια Ελλάδα –όπως το Εθνικό Θέατρο στη νότια χώρα- για να αναδείξει με τις παραστάσεις του ένα αρχαίο θέατρο -όπως εκείνο της Επιδαύρου- που δεύτερο σε όλη την Ελλάδα, είχε αρχίσει να φιλοξενεί τον λόγο του αρχαίου δράματος ήδη από το 1957.

Έτσι και έγινε. Το 1961 ιδρύθηκε το ΚΘΒΕ και η παρθενική του παράσταση δόθηκε το καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς στο κατάμεστο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων με την τραγωδία του Σοφοκλή «Οιδίπους τύραννος».  

Αυτές τις μέρες, έξι σχεδόν δεκαετίες αργότερα, πάλι το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, εκ μίας διαβολικής και σημαδιακής συμπτώσεως, είναι εκείνο που δίνει την πρώτη παράσταση στον ίδιο ιερό χώρο αμέσως μόλις ο χώρος αυτός εισέρχεται επισήμως με βούλα και υπογραφή στον κατάλογο της UNESCO με τα μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Είναι μια σημαδιακή σύμπτωση για το πόσο στενά συνδεδεμένο είναι το ΚΘΒΕ τόσο με τον χώρο του αρχαίου θεάτρου των Φιλίππων όσο και με τον 60χρονο ομώνυμο πολιτιστικό θεσμό. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε ότι για πάρα πολλά χρόνια το ΚΘΒΕ είχε την ευθύνη της διοργάνωσης του Φεστιβάλ Φιλίππων και κάθε καλοκαίρι γινόταν κυριολεκτικά μετεγκατάσταση όχι μόνον του θιάσου αλλά και του τεχνικού και διοικητικού προσωπικού από την Θεσσαλονίκης στην Καβάλα.

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια αυτή η σχέση έχει διαρραγεί. Οι εκάστοτε καλλιτεχνικοί και διοικητικοί επικεφαλής του ΚΘΒΕ δεν σέβονται την ιστορία και τους δεσμούς αίματος του κρατικού θεατρικού οργανισμού της Βόρειας Ελλάδας με το Φεστιβάλ Φιλίππων, δεν έχουν καμιά απολύτως συναισθηματική αναστολή, ενδιαφέρονται περισσότερο για την προσωπική προβολή τους και έτσι προτιμούν το θέατρο Δάσους της συμπρωτεύουσας ή πολύ περισσότερο την Επίδαυρο για τις πρεμιέρες τους ή τέλος πάντων για τις «καλύτερες» ημερομηνίες των παραστάσεων για τις παραγωγές που ετοιμάζουν κάθε χρόνο.

Μήπως θα έπρεπε μέσα στα τόσο σοβαρά και σπουδαία προβλήματα που απασχολούν τον τόπο μας και για τα οποία ψάχνουν λύσεις οι αρμόδιοι (ΒΦΛ, Μαρινόπουλος, μετεγκατάσταση προσφύγων, αξιοποίηση στρατοπέδου Ασημακοπούλου, ιδιοκτησιακό παλιού Νοσοκομείου κ.λ.π) να ασχοληθούν και μ’ αυτό το θέμα. Ή μήπως μοιάζει ολίγον παράταιρο μέσα στην σοβαρότητα των άλλων;

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Σύγχρονη, πρωτοποριακή, αντισυμβατική αλλά και τόσο πιστή στο πνεύμα του  αιώνιου αρχαίου λόγου (άριστη η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα) ήταν η κατά Τσέζαρις Γκραουζίνις εκδοχή της τραγωδίας του Αισχύλου «Επτά επί Θήβας».

Με σύγχρονα κουστούμια και αφαιρετικά αλλά τόσο συμβολικά σκηνικά (Κέννυ Μακ Λέλαν), η παράσταση κατάφερε να συγκινήσει και να συνεπάρει τους 1500 περίπου θεατές του Σαββάτου που στο τέλος έδωσαν αφειδώλευτα το θερμό χειροκρότημά τους στους ηθοποιούς της παράστασης.

Την σήμερον ημέρα αυτή φαίνεται πως είναι τελικά η σύγχρονη ματιά στο θέατρο. Να μπορείς να διοχετεύσεις όσο πιο ισχυρό γίνεται το συναίσθημα στον θεατή αξιοποιώντας τα εκφραστικά μέσα των ηθοποιών στηριζόμενος κυρίως σ’ αυτούς και λιγότερο στα βαριά, παλιοκαιρίσια και φλύαρα σκηνικά ή/και στα αντίστοιχα κουστούμια.

Ήταν από τις καλύτερες παραστάσεις που παρακολουθήσαμε τα τελευταία χρόνια στους Φιλίππους με κορυφαία και εξαιρετικά ευρηματική την σκηνή της αδελφοκτόνου μονομαχίας των δίδυμων αδελφών Ετεοκλή και Πολυνίκη.

Ακόμη και εικαστικά η παράσταση έλαμπε με την άριστη ομοιογένεια και συγχρονισμό του χορού που συμμετείχε καθοριστικά στις σκηνοθετικές προθέσεις και οραματισμούς του Γκραουζίνις.

Εξαιρετική επίσης η μουσική του Δημήτρη Θεοχάρη τόσο στις κορυφώσεις της όσο και στο σημείο όπου η με υψηλές μουσικές σπουδές Νάντια Κοντογεώργη (Αντιγόνη) ερμήνευσε δίκην σοπράνο ένα μικρό απόσπασμα σε ένα κόντρα ηχητικό περιβάλλον που δημιουργούσε εκείνη τη στιγμή ο χορός.. Μοναδική εξαίρεση το βαλσάκι του φινάλε που δεν ταίριαζε, νομίζουμε, με την ατμόσφαιρα της στιγμής.

Γενικότερα και εν κατακλείδι από τις πολύ καλές στιγμές στην ιστορία του Φεστιβάλ. Μια παράσταση που μας άγγιξε και θα θυμόμαστε.

Έχουμε δει και καλύτερες δουλειές του Αβδελιώδη

Κουραστική, μονότονη, χωρίς σφρίγος αλλά και χωρίς την γνώριμη –σήμα κατατεθέν στον Αβδελιώδη- ευαισθησία, ήταν η Απολογία του Σωκράτη που παρακολουθήσαμε 600 περίπου θεατές το βράδι του Σαββάτου στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων στην έναρξη του φετινού 60^ου ομώνυμου φεστιβάλ.

Η εμμονή του Χιώτη δημιουργού να αποδείξει ότι η αρχαία ελληνική γλώσσα έστω και μέσα από ένα κλασικό φιλοσοφικό κείμενο μπορεί να σταθεί και σήμερα χωρίς προβλήματα κατανόησης και μάλιστα μέσα από μια απόπειρα θεατρικής μεταφοράς, μοιάζει να μην έχει γερή βάση αλλά και ελάχιστη ανταπόκριση στο κοινό.

Έχεις, βρε παιδί μου, ένα δύσκολο ούτως ή άλλως κείμενο μεγάλης διάρκειας. Άρα εξ αρχής γνωρίζεις ότι κινδυνεύει να γίνει κουραστικό και μονότονο. Κάνε κάτι να σπάσεις αυτή τη μονοτονία και να το κάνεις λίγο πιο θεατρικό το πράγμα. Παίξε με την κίνηση, με τα φώτα, βρες κάτι τέλος πάντων να κρατήσεις ζωντανό το κοινό. Δυστυχώς τίποτα. Πιθανόν ο Αβδελιώδης να ήθελε να επικεντρωθεί αποκλειστικά και μόνο στο μνημειώδες αυτό κείμενο και να αναδείξει την μεγαλοσύνη του αρχαίου κλασικού φιλοσόφου. Μπορεί. Αλλά ενημέρωσέ μας εξ αρχής. Να ξέρουμε ότι πάμε μεν στο αρχαίο θέατρο αλλά θέατρο δεν θα δούμε.

Φιλότιμες η προσπάθειες του Βασίλη Καραμπούλα να υποδυθεί τον Σωκράτη και να μιλάει το 2016 και επί μία ώρα και σαράντα λεπτά στην αρχαία ελληνική και μάλιστα επιχειρώντας να προσεγγίσει και τον τρόπο εκφοράς της με τα μακρόσυρτα φωνήεντα αλλά αυτό δεν είναι θέατρο. Μπορεί να είναι μια φιλολογική βραδιά, μπορεί να είναι ένα μάθημα υψηλού πανεπιστημιακού επιπέδου για φοιτητές της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, μπορεί να είναι μια προσέγγιση της νομικής διαδικασίας της εποχής αλλά θέατρο σίγουρα δεν είναι.

Ήταν τόσο στατική και μονότονη η σκηνοθετική εκδοχή Αβδελιώδη που θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει και να έχει το ίδιο αποτέλεσμα ακόμη κι αν δεν υπήρχαν οι ηθοποιοί και ακούγαμε μαγνητοφωνημένο το λόγο του Σωκράτη αφού ούτως ή άλλως προσπαθούσαμε να προλάβουμε να διαβάσουμε τους υπέρτιτλους. Όσο για το πλαστικό μπουκάλι με το νερό από το οποίο κάθε τόσο έπινε ο Σωκράτης – Καραμπούλας μας ξενέρωσε τελείως και μας έστειλε αδιάβαστους στην αγκαλιά της πλήξης και της βαρεμάρας.

Νομίζουμε ότι ήταν μια κακή στιγμή στην μεγάλη, πλούσια και πολύ δημιουργική διαδρομή του Δήμου Αβδελιώδη. Έχουμε δει και πολύ καλύτερες δουλειές του.

ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ. ΟΙ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΑΥΣΤΗΡΟΤΕΡΟΙ

Η κατάσταση που επικρατεί στην διάρκεια των παραστάσεων στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων είναι απαράδεκτη. Τα είπαμε και τα γράψαμε πολλές φορές αλλά δυστυχώς δεν βλέπουμε καμιά βελτίωση.

Η παράσταση του Σαββάτου ήταν προγραμματισμένη να αρχίσει στις 21.30, όπως και όλες οι επόμενες κατά το μήνα Ιούλιο, και ξεκίνησε με μόλις εννέα λεπτά καθυστέρηση δηλαδή στις 21.39. Μέχρις εδώ κανένα απολύτως πρόβλημα.

Μετά την έναρξη της παράστασης και μέχρι τις 10.05 η προσέλευση των καθυστερημένων συνεχιζόταν κανονικά με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η απαιτούμενη ησυχία και να αποσπάται η προσοχή και η προσήλωση του κοινού.

Δεν μπορώ να καταλάβω με μερικούς συμπολίτες μας πώς σκέφτονται και πόσο ανεύθυνα λειτουργούν.

Όταν γνωρίζεις ότι η παράσταση ξεκινά στις 21.30 γιατί πρέπει να έρθεις στις 21.50; Γιατί δεν σέβεσαι τους πολλούς υπόλοιπους θεατές που ήρθαν κανονικά στην ώρα τους και των οποίων την προσοχή και ησυχία διαταράσσεις; Δεν σου λέω να έρθεις μια ώρα νωρίτερα. Έλα όμως στις 21.20 ή έστω στις 21.25.

Εφόσον λοιπόν δεν έχεις τη στοιχειώδη ευγένεια και παιδεία να μην μπεις στο θέατρο και να τιμωρήσεις τον εαυτό σου για την αργοπορία χάνοντας την παράσταση, οφείλουν να το κάνουν οι διοργανωτές. Πρέπει επιτέλους να απαγορεύεται η είσοδος στο θέατρο εις άπαντας και άνευ εξαιρέσεων μετά την έναρξη της παράστασης. Αυτό πρέπει να αναφέρεται στο πρόγραμμα, να αναφέρεται στις συνεντεύξεις τύπου, να αναφέρεται σε κάθε ευκαιρία ώστε να γίνει κτήμα όσων θέλουν να δουν παραστάσεις ότι αν δεν προσέρχονται στην ώρα τους θα χάνουν την παράσταση.

Σε καμιά στοιχειωδώς πολιτισμένη χώρα και σε καμία διοργάνωση που σέβεται τον εαυτό της δεν επιτρέπεται η είσοδος μετά την έναρξη της παράστασης. Το ίδιο πρέπει να γίνει κι εδώ. Ας φροντίσουν άμεσα οι διοργανωτές. Τελεία και παύλα.

Φυσικά και παρά τις εκ των μεγαφώνων παραινέσεις να απενεργοποιηθούν τα κινητά και να μην λαμβάνονται φωτογραφίες κατά τη διάρκεια τις παράστασης, και κινητά κάποιων όνων χτύπησαν και φλας κάποιων ημιόνων άστραψαν. Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Πώς να πεθάνει άλλωστε ένας ήδη νεκρός;

*** Εξαιρετικά καλαίσθητο το έντυπο πρόγραμμα του φετινού Φεστιβάλ Φιλίππων έστω κι αν αναφέρεται ως 59^ο ενώ είναι το 60ο. Κυριαρχεί φυσικά η θαυμάσια δουλειά του Δημήτρη Χαντζόπουλου πάνω στις φωτογραφίες από το αρχείο του Γιώργου Σεφέρη που την αντικρίζουμε άλλωστε καθημερινά και στα δεκάδες μπάνερ που αναρτήθηκαν στην πόλη και την ομορφαίνουν με έναν τρόπο δροσερό και συγχρόνως …ποιητικό.