Ταξίδι στο Σταυρό του Νότου»: Βουλευτιλίκι συν σκηνοθεσία ίσον αφόρητη πλήξη

Ο Θέμης Μουμουλίδης είναι από τον Σεπτέμβριο του 2015 βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και συγχρόνως μέλος σε δύο διαρκείς επιτροπές της Βουλής των Ελλήνων. Στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων και στην Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.

Ωστόσο βρίσκει, φαίνεται, το χρόνο –δεν ξέρω πώς- να ασχοληθεί και με το …«κοσμικό» του επάγγελμα που είναι πρωτίστως σκηνοθέτης και εσχάτως και συγγραφέας. Σκέφτομαι τους άλλους βουλευτές. Έχουν άραγε την πολυτέλεια να ασχοληθούν εκτός των υποχρεώσεών τους στο Κοινοβούλιο και με τις δουλειές που έκαναν πριν εκλεγούν; Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, ας πούμε ή ο Γιώργος Παπαφιλίππου μπορούν παράλληλα με το βουλευτιλίκι να ασκήσουν και δικηγορία, με το ρυθμό μάλιστα που γράφει και σκηνοθετεί ο Θέμης Μουμουλίδης; Ασφαλώς όχι. Εκείνος όμως τα καταφέρνει. Τα καταφέρνει;

Ο Θέμης Μουμουλίδης υπηρετεί ευδοκίμως το θέατρο εδώ και πολλά χρόνια. Είναι ένας ευρηματικός σκηνοθέτης και στην υπερτριαντάχρονη καλλιτεχνική του διαδρομή χάρισε στο ελληνικό κοινό πολλές καλές παραστάσεις μερικές από τις οποίες είναι και αξιομνημόνευτες.

Φαίνεται όμως ότι η ενασχόλησή του με την ενεργό πολιτική δεν του αφαίρεσε μόνον τον πολύτιμο δημιουργικό χρόνο αλλά κυρίως του αποστέρησε τους χυμούς της φαντασίας που είναι το άλφα και το ωμέγα στη σκηνοθεσία.

Έτσι καταφεύγει πλέον στην τυποποίηση και τις ευκολίες, παρουσιάζοντας αφόρητες κοινοτοπίες, προβλέψιμες και πληκτικές σκηνοθεσίες, παλαιοκαιρισμένες ιδέες, με αποτέλεσμα να ακυρώνει ως ένα βαθμό την προηγούμενη αξιοσημείωτη δουλειά του.

Το «Ταξίδι στο Σταυρό του Νότου» που είδαμε σε δύο παραστάσεις την Παρασκευή και το Σάββατο στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων στο πλαίσιο του 60^ου ομώνυμου φεστιβάλ, ήταν μια χαρακτηριστική περίπτωση όλων αυτών που προαναφέραμε.

Πρώτα απ’ όλα τα ποιήματα του Νίκου Καββαδία, από μόνα τους, είναι ήδη τόσο πολύ δυνατά που δεν χρειάζονται προσθήκες και φτιασίδια. Πόσο μάλλον που έγιναν ευρύτερα γνωστά με τις εκπληκτικές μουσικές του Θάνου Μικρούτσικου, που τους πρόσφερε το κλίμα και την ατμόσφαιρα να αναδειχθούν ακόμη περισσότερο και γράφτηκαν πλέον ανεξίτηλα στο συλλογικό υποσυνείδητο των Ελλήνων.

Άρα είναι τόσο παράταιρα χυδαίο να προσπαθείς να εκμαιεύσεις το συναίσθημα του θεατή με λαϊκίστικα σκηνοθετικά κολπάκια που δεν αρμόζει ούτε στο πρόσωπο και την προσωπικότητα του Μουμουλίδη ούτε στην μέχρι τώρα καλλιτεχνική του διαδρομή.

Κείμενα που έγραψε ο ίδιος ο Μουμουλίδης με τη βοήθεια των Βίκης και Μαρούσκας Παναγιωτοπούλου και Παναγιώτας Πανταζή και αναφέρονταν στη ζωή των ναυτικών, στα ταξίδια τους, στις περιπέτειές τους με κοινές γυναίκες στα λιμάνια που έπιαναν και τα αφροδίσια νοσήματα που κολλούσαν απ’ αυτές, για τις συζύγους που άφηναν πίσω, για την αλμύρα της ζωής και της ψυχής τους κ.ο.κ.

Και αποδείχθηκε τελικά ότι οι μόνες καλές στιγμές της παράστασης ήταν η ερμηνεία των τραγουδιών με μια εκπληκτική ορχήστρα πέντε εξαιρετικών, μοναδικών στο είδος τους, μουσικών.

Ακόμη και οι τραγουδιστές –με εξαίρεση τον διαχρονικά αισθαντικό Κώστα Θωμαΐδη- είχαν μικρά προβλήματα. Η Ρίτα Αντωνοπούλου, τουλάχιστον στην παράσταση του Σαββάτου που παρακολουθήσαμε, είχε πρόβλημα στις υψηλές ενώ ήταν τελείως έξω από το κλίμα των στοιχειωδών χορευτικών που την υποχρέωσαν να κάνει.

Η δε Μαριάννα Πολυχρονίδη αποδείχτηκε πολύ αδύναμη για τα εκρηκτικής δύναμης τραγούδια που κλήθηκε να ερμηνεύσει.

Όσο για τη σκηνοθεσία; Επιεικώς …ερασιτεχνική. Στερεότυπα κλισέ, πληκτικά σχήματα, αφόρητες κοινοτοπίες. Τίποτα το καινούριο, το φρέσκο, το ανατρεπτικό, το επαναστατικό. Παλιοκαιρίσια, χιλιοπαιγμένα πράγματα.

Παράδειγμα: Ερμηνεύεται το τραγούδι «Θεσσαλονίκη» και στο στίχο «Κάτω από φώτα κόκκινα κοιμάται η Σαλονίκη» κοκκινίζει όλη η σκηνή ενώ εμφανίζεται στα δύο video wall  μια φωτογραφία από την παραλία της Θεσσαλονίκης σε κόκκινο φόντο!!! Φοβερή σκηνοθετική έμπνευση!!!

Μιλάει το κείμενο για φουρτούνες και αγριεμένες θάλασσες και ακούγεται ο σχετικός ήχος των κυμάτων ενώ στις οθόνες βλέπουμε φουρτουνιασμένες θάλασσες Αν αυτό ήταν νεωτερίστικο στις αρχές της δεκαετίας του ’80 που ξεκινούσε την καριέρα του ο Μουμουλίδης, σήμερα μυρίζει μούχλα και χωματίλα.

Όλη λοιπόν η σκηνοθετική γραμμή κινήθηκε σ’ αυτό το μοτίβο.

Έτσι αποδείχθηκε μάταιη η αξιοπρεπής προσπάθεια των ηθοποιών και κυρίως του Στέλιου Μάινα, να βγάλουν συναίσθημα και χυμούς από μια στυμμένη λεμονόκουπα.

Το θέμα όμως δεν είναι απλώς η επιφάνεια ή τέλος πάντων η προσωπική μας εκτίμηση για το έργο και την παράσταση.

Το βαθύτερο και ουσιαστικότερο πρόβλημα είναι ότι με τέτοιες παραγωγές ο θεατής εθίζεται στα εύκολα, εύπεπτα και ως ένα βαθμό ευτελή. Αυτά που του χαϊδεύουν τα αυτιά και τον κολακεύουν. Γι’ αυτό και δίνει πλούσιο και παρατεταμένο το χειροκρότημά του. Και αν οι καλλιτέχνες, οι σκηνοθέτες, οι συγγραφείς, οι προερχόμενοι μάλιστα απ’ αυτόν που παραδοσιακά αποκαλούμε «προοδευτικό πολιτικά χώρο», δεν τολμήσουν το νέο και το ανατρεπτικό τότε ποιος θα το κάνει;

Ποιος θα προτείνει το νέο θέατρο. Το θέατρο του 21^ου αιώνα που κινείται σε άλλα επίπεδα. Αν ρίξουμε μια ματιά στο ευρωπαϊκό θέατρο θα καταλάβουμε που πάει πλέον ο νέος δρόμος σ’ αυτή την τέχνη. Στην Ελλάδα δυστυχώς λίγοι το τολμούν, κυρίως νέα παιδιά, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των παλιότερων και «καταξιωμένων» σκηνοθετών δεν ρισκάρουν και βαδίζουν στη σιγουριά του εύκολου και ασφαλούς δρόμου της τυποποίησης και της κοινοτοπίας.

Τέλος μια παρατήρηση από το πρόγραμμα. Στις χορογραφίες η Σεσίλ Μικρούτσικου, βοηθός σκηνοθέτης ο Σήφης Μάινας, στην οργάνωση παραγωγής ο Σταμάτης Μουμουλίδης. Κι εδώ οικογενειοκρατία ρε παιδιά;

Φυσικά από τις δύο παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων απουσίαζε το βασικότερο πρόσωπο: ο Θάνος Μικρούτσικος. Η παρουσία του και η συμμετοχή του στην παράσταση θα άλλαζε άραγε την γενικότερη εκτίμησή μας; Άγνωστο…